Hand coloring -Edo

Ake mu so emwi aro ughughan n’ya ru ise’yama vbe ẹvbo West Africa, iran ni s’emwa y’ama ma re wa guẹ, sokpan iran keghi vbe gha ruẹ—odẹ n’y a y’obọ ya s’emwi ama aro ughughan—ne ẹko miehe na vọn emwa ni viọ inwina n’iran. Ikhuo Ẹdo wa kakabọ gha hoo ne ukpọn, emwi ihanegbe, kevbẹ ugbaleto iran gha mwẹẹ aro ughughan ni gha y’ose iran rhiegbe ladian ẹsẹse. Ẹvbi-ama Marshall Photo-Oil n’loo aro emu ughughan ne a viọ ke otọ New York rre, ọre Alọngẹ yam aa egb’ẹre vbe ne a y’obọ ru isey’ama aro ughughan. Iruẹmwi kevbe iguemwi ọnrẹn maa keghi re isey’ama egbe n’ọmose ọghe ovbukhunuvbi Stella Gbinigie (Igbinigie) kevbẹ ọghe okpokhuo Ogiugo debaa ọkhaẹmwẹ Ẹdo Osagie, ne Alọngẹ y’obọ ru.

Ukpo 1950 ọre Alọngẹ se okpokhuo Stella Gbinigie kevbe otẹn ọnrẹn n’ikhuo y’ama. Ukpo ọkpa nyaa ekesugie ọre Stella ye vbe ose, oghọ kevbe ifinẹro ẹre rhiemaa enya kevbe oghọghọ n’ọ kaan ugie ne ọdee ne Enaigerria khian ya fan egbe vbe obọ Ebo vbe ukpo 1960. Ọ y’owebe nẹ vbe ore London, Stella keghi werriegbe gha dee Enaigirria do nwina inwina akọwee, ukpo eva nyaa ọgban ọ ya nwina, ọ ke zeki vbe iyeke ọ ghi se uhunmwu uta ọghe avbe akọwee ni ghaa rre ugh’arriọba ne a tiẹre Federal Ministry Cabinet office ne ọ rre Eko. Zẹ vbe ọmwa ne a rẹnrẹn (rẹẹ) ye “Live wire of the End room” (ọ ye a ma miẹ air u, ya rhie ovan), Stella keghi miẹ egie ọghọ ọghe otọ Enaigirria ne a tiẹre “Members of the Order of the Niger (M.O.N) vbe ukpo 1979, zẹ vbe ọkpa vbe usun ikhuo ibozẹghẹ ni he miẹ aro ọghọ vberriọ rhunmwunda inwina esiesi oghe imuegberri’otọ kevbe ugamwẹ n’ọ ru.

Stella debaa etẹn ọnrẹn n’ikhuo, Imarrayi Gbinigie, Helen Uzzi, kevbe Helen Uwaifo iran mudia mu Ise y’ama egbe. Zevbẹ ọmwa okaro ne ọ suẹn aro imuegbe ne a rẹnrẹn yẹ “Auntie style”, ne ọ ghi do gha re emwi are ne ọ (n’ọ) kaan ihanegbe vbe otọ Enaigirria nia, etẹn ọnrẹn ke ghi ye emwi iye iran muegbe—avbe ẹwu elesi ẹre, avbe ukpọn n’rhuan y’ẹkun kevbe avbe ugbaleto—kevbẹ emwi ihaanegbe n’omwe alughaen. Emwi ọkpa ne orẹ ọghiran vbe emwi hia ne iran ya muegbe ọr’ọ ghaa re ibata iran. Vbene iran hẹko gha ru kevbẹ vbene ugbaro edọmwadẹ ọghọre ghaa ye hẹẹ keghi rhie aro ọmwa ọmẹhẹ ne Alọngẹ khin kevbe iruemwiesi ne ọ rre ọre egbe maa vbe egbe avbe emwa ne ọ ghaa sey’ama. Vbẹ ọ ye vbe gberraa ukpo iyeha nẹ, okpokhuo Stella yeerhe ighẹ “ọ ya obọ esi mu ima vbe ne a miẹ wẹre ivbiẹre ma khin, ọ ma y’aro emwa ni do gha s’egbe y’ama gh’ima.”

Ọduẹki nọkhuọkhua ne ọ duẹki ẹvbuebo kevbe ne ọ vbe khien emwi ughughan ne a ya bọ owa kevbe itaba ni ke otọ Britain rre, Ogiugo ghaa rre otu Akugbe ọrẹtin (unity is strength) ọna re otu ikhuo ni gu’ẹki ya do. Emwi ne a y’Ẹdo gbẹn “Esehosanerakugbe vb’Ẹdo” n’ọre ukpọn na y’obọ do, re y’akha vbẹ ebo wẹ re “God’s glory encompasses unity in Ẹdoland” (Uyiosan’ọrrakugbe vb’Ẹdo.

Ọkhaẹmwẹ Francis Ẹdo Osagie ghaa re ne ọ da suẹn ẹki igẹdu vbe Enaigirria, ọ na vbẹ gha re usun emwa ni khaemwe sẹ vbẹ isi inwina nẹ a tiẹre Shell-BP Petroleum Development Company of Nigeria. Zẹ vbe ọmwa ne ọ guẹ emwi are kevbẹ emwi n’ẹdẹ. Ẹdo Osagie n’a bọ owa ne a rẹẹn ye ‘Ẹrinmwinorose Hous’ ye or’Ẹdo ne ọghi re owa ọghe aza emwi n’ẹdẹ vbe ẹdẹnẹrẹ.